Ellen de Bruin. Onder het ijs. Amsterdam: Prometheus, 2018.

Een boek waarin een senior-communicatiemedewerker de loser is, dat is natuurlijk altijd goed! Onder het ijs is een roman die gaat over klimaat, over wetenschap en over persoonlijke verhoudingen en die in dat opzicht enigszins vergelijkbaar is met Het omgekeerde van een mens van Lieke Marsman.

Maar daarmee houden de vergelijkingen wel snel op. Qua structuur – De Bruins boek is veel meer een traditionele roman. Qua stijl – De Bruin is duidelijk wat journalistieker en wat minder poëtisch. En zelfs qua thematiek – het klimaat speelt bij De Bruin slechts een bijrol en sowieso worden de verschillende inhoudelijke lijnen, bijvoorbeeld de persoonlijke en de wetenschappelijke minder op elkaar betrokken.

Hét thema van De Bruin is communicatie. Haar hoofdpersoon is er niet erg goed in – ze zit nogal in zichzelf opgesloten en communiceert met haar minnaar door tekeningetjes van cassettebandjes uit te wisselen, en dit alles zonder dat ze zelfs weet dat de man haar minnaar is. Hij heeft haar dat nooit verteld of getekend, zij heeft het hem nooit gevraagd. Andere communicatie wordt belemmerd doordat degene met wie ze wil praten dood is, of doordat haar e-mail is afgesloten, of doordat de ander zich alleen maar uitdrukt in filmcitaten.

Het interessante is dat er ondanks al die mislukkingen uiteindelijk toch wel het een en ander gecommuniceerd wordt: dat de hoofdpersoon toch ontdekt wat ze moet ontdekken, zowel in haar persoonlijk leven als in de wetenschap. En dat dit uiteindelijk resulteert in prestigieuze wetenschappelijke publicaties. En in vriendschap. Het is aardig om ook in dit verband Onder het ijs te vergelijken met die andere Noorse wetenschapsroman uit de Nederlandse literatuur – Nooit meer slapen – waarin het voor een belangrijk deel ook gaat over communicatie, maar dan communicatie die op alle vlakken alleen maar glorieus mislukt.

De Bruins boek is dus duidelijk lichter, optimistischer dan dat van Marsman of dat van Hermans. Het is een boek als een film, goed gestructureerd en snel verteld. En het komt misschien zelfs met het klimaat allemaal nog goed.


Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.