Papa Francesco. Laudato si'. Sulla cura della casa comune. Bologna, Edizioni Dehoniane: 2015
Eerder heb ik nooit een encycliek gelezen, maar eerder verscheen er ook nooit een encycliek die expliciet voor de hele wereld geschreven is, en die trouwens ook een onderwerp behandelt dat ons inderdaad allemaal aangaat.
Laudato si' is een aanhef die genomen is uit een gedicht van de Heilige Franciscus, naar wie de huidige paus zich genoemd heeft. In deze encycliek, die op sommige plaatsen eerder lijkt op een persoonlijk, erudiet, geëngageerd essay dan op een bericht ex cathedra, laat Franciscus zien waarom: het is ons aller plicht om zorg te dragen voor 'ons gezamelijke huis', de planeet Aarde waarop we met ons allen rondtollen.
Een belangrijk inzicht van de paus is dat het milieuprobleem voor een belangrijk deel ook een sociaal probleem is. En dat het grootste sociale probleem van deze wereld, het lot van de allerarmsten, voor een belangrijk en steeds belangrijker deel ook een milieuprobleem is. Hoe de grote problemen van deze tijd zo steeds meer worden afgeschoven op die allerarmsten – en hoe we dat, met alle onderlinge verschillen, niet kunnen toestaan.
Voor een niet-christen (voor mij) rijst als een christen aan het woord komt over deze problemen automatisch de vraag: waarom zou de mens zich verantwoordelijk moeten voelen voor deze kwesties. Kan God niet ingrijpen? Ook de paus kan deze vraag niet echt beantwoorden, hij doet er ook niet echt een poging toe, maar hij laat wel zien hoe je de vraag voorbij kunt gaan: je hebt als mens een verantwoordelijkheid, voor de natuur en voor je naaste.
En ook de niet-christen (ik) heeft natuurlijk niet echt een antwoord: waarom zou je je met het milieu bemoeien? Waarom niet alles op zijn beloop laten? Het komt vanzelf toch wel goed, of dat 'goed' nu het voortbestaan van de mens omsluit of niet.
Je moet dus eigenlijk iets geloven om je echt te bekommeren om het milieu: geloven dat er iets moet gebeuren, dat er iets aan kan gebeuren, dat ook jouw eigen kleine handelingen – ook de handelingen die "niemand ziet", zoals de paus zegt – er daarbij toe doen. Er is van iedereen een 'ecologische bekering' nodig, zegt de paus – ook van de christenen.
Het is, vind ik, een zeldzaam helder geschrift; niet iets om het per se mee eens te zijn, maar een uitnodiging om in gesprek te gaan – en samen de zorg voor ons 'gemeenschappelijke huis' ter hand te nemen.
Laudato si' is een aanhef die genomen is uit een gedicht van de Heilige Franciscus, naar wie de huidige paus zich genoemd heeft. In deze encycliek, die op sommige plaatsen eerder lijkt op een persoonlijk, erudiet, geëngageerd essay dan op een bericht ex cathedra, laat Franciscus zien waarom: het is ons aller plicht om zorg te dragen voor 'ons gezamelijke huis', de planeet Aarde waarop we met ons allen rondtollen.
Een belangrijk inzicht van de paus is dat het milieuprobleem voor een belangrijk deel ook een sociaal probleem is. En dat het grootste sociale probleem van deze wereld, het lot van de allerarmsten, voor een belangrijk en steeds belangrijker deel ook een milieuprobleem is. Hoe de grote problemen van deze tijd zo steeds meer worden afgeschoven op die allerarmsten – en hoe we dat, met alle onderlinge verschillen, niet kunnen toestaan.
Voor een niet-christen (voor mij) rijst als een christen aan het woord komt over deze problemen automatisch de vraag: waarom zou de mens zich verantwoordelijk moeten voelen voor deze kwesties. Kan God niet ingrijpen? Ook de paus kan deze vraag niet echt beantwoorden, hij doet er ook niet echt een poging toe, maar hij laat wel zien hoe je de vraag voorbij kunt gaan: je hebt als mens een verantwoordelijkheid, voor de natuur en voor je naaste.
En ook de niet-christen (ik) heeft natuurlijk niet echt een antwoord: waarom zou je je met het milieu bemoeien? Waarom niet alles op zijn beloop laten? Het komt vanzelf toch wel goed, of dat 'goed' nu het voortbestaan van de mens omsluit of niet.
Je moet dus eigenlijk iets geloven om je echt te bekommeren om het milieu: geloven dat er iets moet gebeuren, dat er iets aan kan gebeuren, dat ook jouw eigen kleine handelingen – ook de handelingen die "niemand ziet", zoals de paus zegt – er daarbij toe doen. Er is van iedereen een 'ecologische bekering' nodig, zegt de paus – ook van de christenen.
Het is, vind ik, een zeldzaam helder geschrift; niet iets om het per se mee eens te zijn, maar een uitnodiging om in gesprek te gaan – en samen de zorg voor ons 'gemeenschappelijke huis' ter hand te nemen.
Reacties