Sofokles. Oidipous, Antigone. Athenaeum-Polak en Van Gennep, 2008 (5e eeuw v. Chr.).

(Vertaling: Gerard Koolschijn)

Griekse tragedies zoals Oidipous en Antigone zijn in vertaling tegelijk begrijpelijk en onbegrijpelijk. Ze zijn beter te volgen dan menig toneelstuk uit de barok – zo ingewikkeld zijn de verhalen niet, ze worden bovendien vrij rechtlijnig verteld en een moderne vertaler, zoals Gerard Koolschijn, doet er alles aan om de tekst zo glad mogelijk te laten lopen – in dit boek in vijf- of zesvoetige jamben.

Tegelijk is er iets intens onbegrijpelijks aan de verhalen – een wereldbeeld dat net niet helemaal het onze is, een omgang met zieners bijvoorbeeld die ik eigenlijk alleen ironisch kan lezen, je kunt je nauwelijks voorstellen dat mensen dat geloven. (Nou ja, tegelijkertijd weet ik natuurlijk ook wel dat Ronald Reagan ook een sterrenwichelaar raadpleegde.) In Antigone staan twee partijen tegenover elkaar die allebei een opvatting huldigen die wij niet meer huldigen; je moet daar dan van abstraheren (het gaat om 'de wet van de staat' tegenover 'de wet van de natuur (of van God)'). Dat abstraheren kun je natuurlijk wel doen, maar het gevoel is dan natuurlijk toch anders dan voor de eerste de beste Athener.

Tegelijkertijd was het voor die Athener natuurlijk ook vreemd. Ik ben in mijn lezen van dit boek sterk beïnvloed door een boek dat ik onlangs gelezen heb over Harry Mulisch, waarin diens belangstelling voor de Griekse mythen wordt gezien als een belangstelling voor het tot bloedens toe schuren tussen de eindige, tijdelijke mens en de grootse, eeuwige ambities van ideologie of techniek. Piet Gerbrandy noemt dat trouwens ook in zijn nawoord, dat schuren, maar dan zonder Harry Mulisch erbij.

En we zijn als mensen gewoon nog geen stap verder, noch is er enig vooruitzicht dat we ooit verder zullen komen. We weten niets – dat is de kortste samenvatting van Oidipous – en toch stellen we elkaar op een onzinnige manier de wet – dat is de kortste samenvatting van Antigone.

(Ik las deze vertaling ook in maart 2008)